آدمی یأ خودایی
آدمی یا خدایی
گیلأنٚ میأن بودونیأ بأمؤم و دونیأ نیصفَ بٚگردستم و جوروأجورٚ زوأنأن و فرهنگأنَ بیدِم و اَسٚه ویشتر جٚه نیم قرن بِه کی زیمینٚ سر زٚندیگی کودأندرم و اَ نیم قرنٚ میأن خٚیلی جنگ و خون فوکودن و قوربأنی‌یَ بیدِم.
اَ آخری روزأن می سخت‌ترین روزأن ایسٚه کی زیمینٚ سر زٚندیگی کودأندرم، سختٚ روزأن مِرِه شوئؤندره، سخت‌تر جٚه او روزأن کی اوشأن خأستید تأم بزنم، هرچن کی هنو زنده ایسَم، نفس کٚشٚم بلکی ایتأ چرأغَ بیأفتم کی پور جٚه نور ایسٚه و ایتأ کؤئلٚ سر ایسأم و همٚتأنٚ رِه چرأغَ دأشتأندرم و تومأمٚ آدمأنٚ رِه گومگومه دأرم. هوطؤ کی مولأنأ دیو و وأشی جأنورأنٚ جَا بٚتنگ بأمؤی، چرأغ اَمرأ شهرٚ دورون او آدمأنٚ دونبأل وأمختی.
«دی شیخ با چراغ همی گشت گِرد شهر /
کز دیو و دَد ملولم و انسانم آرزوست»
ایتأ روز حأفظ بوگفته:
«آدمی در عالم خاکی نمی‌آید به دست/
عالمی دیگر بباید ساخت و زنو آدمی»
فروغٚ بسطأمی، اَ شعرَ حافظٚ جوأبٚ رِه بوگفته کی:
«گر آدمی درآید در عالم خدایی/
آدم ز نو توان ساخت عالم بنا توان کرد»
ولی می هه روزأنٚ زٚندیگی زیمینٚ سر هم دیو و وأشی جأنورأنَ بیدِم هم اینسأن و آدمَ و هم خودایَ.
من هنو زیمین شینم و نوشؤم خودایی عألمٚ میأن کی فروغی مأنستَن جٚه آدمٚ ایسأن، خودایی عألمٚ میأن بگم، ولی هه زیمینی عألمٚ میأن بیدِم کی خودا بأمؤ و هرتأ آدمٚ جَا و ویشتر جٚه اون خٚیلی جٚه اوشأن کی آدم نوبود و وأشیأنٚ جَا و هرتأ چلک چألأن و کثأفتٚ جَایَم ایتأ خودا چأکود.
«آخرین برگ سفرنامه باران این است/
که زمین چرکین است»
(شفیعی‌کدکنی)
بیدم کی خودا چلکٚ زیمینٚ سر مردومٚ اَمرأ بینیشته، قأرتونٚ سر خیأبأنْ کنأرَ بوخوفته و هطؤ جوروأجورٚ چلکأنٚ جَا خودا چأکو‌نی‌یَ مشغول ایسٚه و خودا چومٚ ورجأ همٚتأن لأیق ایسٚد کی خودا ببد.
زیمینٚ سر دینم اوشأن کی خودایَ دوخأنٚده دوعأ کونٚده کی «بٚدست بأورٚد» اوشأنَ «آمین» گم ولی می دوعا اَن ایسٚه کی خودا کأرَ سخت‌ترَ کونم کی خودا او روزأنٚ میأن بِئیسٚه کی اونی رِه سخت‌تر ببه و بٚشه او جأجیگأیأنٚ میأن کی کثیف‌تر و چلک‌تر ایسٚه کی وخت بٚدأرٚه کی چنتأ ویشتر خودا چأکونٚه.
اَ روزأن جٚه مولأنأ و حأفظٚ دؤرأن بدتر ایسٚه. خٚیلی جٚه زیمینٚ سر آدمأن چلکٚ نأخوشیأنٚ اَمرأ گیرفتأرٚدٚه، بدتر جٚه او دؤرأن کی حتأ بٚشأ چرأغ بٚدس گیفتن، اوشأن کی چرأغ دأرٚده‌یَ گلوله اَمرأ یأ موشکٚ اَمرأ کوشٚدٚه و صدتأ پینیک اَشأنٚ نأمَ دوچوکأنٚده.
«کشتند شمع عشق و ببستند چشم سر/
تا بلکه ننگری دل ما را در این قفس»
(مصطفی بادکوبه‌ای)
اَ روزأنٚ میأن چرأغ دأشتن خورِه ایتأ خودایی کأر ایسٚه
پس:
خودایأ تو تی چرأغَ وَل بٚدن و اونی نورَ دٚتأوأن مردومٚ سر و تِرِه دؤجین کودنَ رأحت‌ترَ کون کی هرتأ دم ویشتر خودا چأکونی.
بیدم تومأمٚ او خودایأنَ کی خودا چأکونِه، جنگٚ جَا دس فأکٚشِده و دوعأ رِه دس رأستأ کودد و هر روز اوشأنٚ جَا محبت بیرون اَیِه.
من بیدم اَ خودأیأن کی خودا چأکوده جوروأجورٚ جیگأیأنٚ میأن سرگردأن و پنأهنده، هیتأ شهرٚ شین نوبؤستد هرتأ سرزیمینٚ میأن خوشأنٚ رِه و خأنوأرٚ رِه زٚندیگی وأسی ایتأ جأجیگأ دونبأل وأمجدٚه، بیمه نییٚد، خأنه کرأیه نأرٚده، سیل و سرمأ میأن خأنه نأرٚده. زمستأنٚ میأن اَشأنٚ جأغلأن شیر و گوشت و نأنٚ رِه ویشتأیٚده،
ولی خودا اَمرأ گب زٚنٚده و خودا اَشأنَ نأن فأدِه و فأندرستم اَ خودایأن کس‌کسٚ سر رحمتٚ اَمرأ دس فأکٚشٚده و کس‌کسَ ایتأ خودا دینٚده.
خودایأ، خودا اَمرأ دوچٚکستنَ اَمأ همٚتأنٚ میأن وأشأن.
آمین
صادق نیک‌پور
پانزده ژانویه 2020
گیلکیَ وأگردأن کودن
حبیب و نوئل
جهت مشاهده ترجمه فارسی کلیک کنید
در گیلان متولد شدم و نیمی از دنیا را گشتم و زبان‌ها و فرهنگ‌های گوناگونی را تجربه نمودم و اکنون بیش از نیم قرن از حضورم روی زمین می‌گذرد و در این نیم قرن چندین جنگ و خونریزی و قربانی دیدم.
این روزهای اخیر سخت‌ترین روزهای حضورم در زمین است، روزهای سختی بر من می‌گذرد سخت‌تر از آن روزها که خواستند خاموشم کنند، هرچند هنوز زنده‌ام، نفس می‌کشم بلکه چراغ پرنوری یافتم و بر بلندی ایستاده‌ام و برای همگان چراغداری می‌کنم و دل نگران همه آدمیان هستم. همان‌ها که مولانا ملول از دیو دد با چراغ گرد شهر گشت که آنها را بیابد.
«دی شیخ با چراغ همی گشت گِرد شهر /
کز دیو و دَد ملولم و انسانم آرزوست»
روزی حافظ گفت:
«آدمی در عالم خاکی نمی‌آید به دست/
عالمی دیگر بباید ساخت و زنو آدمی»
فروغی‌بسطامی در پاسخ به حافظ بزرگ سرود که:
«گر آدمی درآید در عالم خدایی/
آدم ز نو توان ساخت عالم بنا توان کرد»
اما در همین دوران حضورم بر زمین هم دیو و دَد را دیدم هم انسان و آدم را و هم خدا را.
من هنوز زمینی هستم و به عالم خدایی نرفتم تا چون فروغی از حضور آدمی در عالم خدایی بگویم ولی در همین عالم زمینی دیدم که خدا حضور یافت و از آدمیان و بیش از آن از بسیاری از ناآدمان و وحوش و از هر چرک و کثافتی هم خدا ساخت.
«آخرین برگ سفرنامه باران این است/
که زمین چرکین است»
(شفیعی‌کدکنی)
دیدم خدا در روی زمین چرکین با مردم نشست، روی کارتن کنار خیابان خوابید و همچنان مشغول خداسازی از چرکین‌های مختلف است و در چشم خدا همه لایق خدایی هستند.
در روی زمین می‌بینم آنها که خدا را می‌خوانند دعا می‌کنند تا «به دست آورند» به آنها «آمین» می‌گویم اما دعایم این است که کار خدا را سخت‌تر کنم تا خدا روزهای سخت‌تری را خودش بگذراند و جاهای کثیف‌تر و چرک‌تری برود تا فرصت یابد خدایان بیشتری بسازد.
این روزها بدتر از دوران مولانا و حافظ است بسیاری از زمینیان به بیماری‌های چرکین زیادی مبتلایند، بدتر از آن دوران که حتی بتوان چراغ به دست گرفت، چراغ‌داران را یا با گلوله یا با موشک می‌کشند و صد وصله به نامشان می‌بندد.
«کشتند شمع عشق و ببستند چشم سر/
تا بلکه ننگری دل ما را در این قفس»
(مصطفی بادکوبه‌ای)
این روزها چراغداری خود کاری خدایی است
پس :
خدایا خودت چراغت را برافروز و نورش را بر مردم ما بتابان و گزینش و انتخاب خودت را سهل‌تر کن تا هر دم تعداد بیشتری را خدا سازی.
دیدم که همه خدایانی که خدا می‌سازد دست از جنگ کشیدند و دست دعا بلند نمودند و از آنها هر روز محبت می‌تراود.
من دیدم این خدایانی که خدا ساخت در جاهای گوناگون آواره و پناهنده، بدون شهروندی در هر سرزمین دنبالی جایی برای زندگی خودشان و خانواده می‌گردند، بیمه نیستند، اجاره خانه ندارند، در سرمای و سیل بی‌خانمان هستند. کودکان‌شان در زمستان برای شیر و گوشت و نان گرسنه‌اند،
ولی با خدا سخن می‌گویند و خدا نان‌شان می‌دهد و دیدم این خدایان را که دست رحمت بر سر همدیگر می‌کشند و یکدیگر را یک خدا می‌بینند.
خدایا پیوند خدایی را بین همه ما بگستران.
آمین
صادق نیک‌پور
پانزده ژانویه 2020
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.